Zasady punktowania w europejskich pucharach od sezonu 2021/22

Szczegóły formatu, punktacji do rankingów, rozstawień i losowań – wszystko, co należy wiedzieć o tym, jak wyglądają pucharowe eliminacje i jak obliczyć ranking UEFA w latach 2021-24.

Format

Na początek podstawowe przypomnienie kształtu rozgrywek europejskich w latach 2021-24. W jego zrozumieniu mogą pomóc „access list” oraz schemat. Poniżej najważniejsze założenia tego systemu:

• Zdecydowanie najistotniejsze jest powstanie nowej Ligi Konferencji Europy z 32 zespołami w fazie grupowej i okrojenie fazy grupowej Ligi Europy z 48 do 32 klubów,
• Między fazą grupową a 1/8 finału LE i LKE odbędzie się dodatkowa runda, w której zagrają zespoły z drugich oraz trzecich miejsc (w LE: 2. miejsce w LE i 3. miejsce w LM; w LKE: 2. miejsce w LKE i 3. miejsce w LE). Zwycięzcy grup awansują bezpośrednio do 1/8 finału. W LE nie będzie już 1/16 finału,
• Tak jak do tej pory, w fazie grupowej Ligi Mistrzów będzie grać 26 klubów, z czego dwa to zdobywcy LM i LE. W fazie grupowej LE będzie bezpośrednio grać 12 zespołów (w tym zdobywca LKE), do tej pory było ich 17. W fazie grupowej LKE nie będzie zajętych miejsc, wszyscy wchodzą z eliminacji,
• Jeżeli zdobywca LM zakwalifikuje się do fazy grupowej przez swoją ligę, do fazy grupowej awansuje bez eliminacji mistrz 11. kraju w rankingu; jeżeli coś takiego osiągnie zdobywca LE, taki awans uzyska trzeci zespół 5. kraju w rankingu – tu nic się nie zmieniło. Z kolei zwolnione miejsce przez zdobywcę LKE w fazie grupowej LE przejmuje zdobywca pucharu 7. kraju w rankingu,
• Eliminacje LM pozostają w identycznej formie jak w latach 2018-2021. Ze ścieżki mistrzowskiej do fazy grupowej awansują 4 zespoły, a z niemistrzowskiej (ligowej) – 2. Ścieżka mistrzowska będzie liczyć cztery rundy plus jedną w formie miniturnieju dla krajów 52-55. Ścieżka ligowa będzie liczyć trzy rundy (zaczyna się od drugiej, a kończy na czwartej, tzw. play-offach),
• Wszystkie zespoły, które odpadną z eliminacji LM, będą grać dalej. W zależności od rundy, w której odpadną, wygląda to tak:
  • wstępna LM i Q1 LM → Q2 LKE (mistrzowska),
  • Q2 LM (obie ścieżki) → Q3 LE (do właściwej ścieżki),
  • Q3 LM (mistrzowska) → Q4 LE; Q3 LM (niemistrzowska) → faza grupowa LE,
  • Q4 LM (obie ścieżki) → faza grupowa LE,
• Eliminacje LE zostają mocno okrojone. Składają się tylko z III i IV rundy, z których pierwsza jest podzielona na ścieżkę mistrzowską i niemistrzowską, a w IV zostają one połączone w jedną. Do Q4 LE można się dostać na kilka sposobów:
  • mieć miejsce bezpośrednie (zdobywcy pucharów krajów 7-12 przy braku przesunięć),
  • awansować z Q3 LE z jednej z dwóch ścieżek,
  • odpaść z Q3 LM ścieżki mistrzowskiej.
• Spadki z eliminacji LE wyglądają następująco:
  • Q3 LE (obie ścieżki) → Q4 LKE (do właściwej ścieżki),
  • Q4 LE → faza grupowa LKE.
• Eliminacje LKE wyglądają podobnie, jak LE w latach 2018-21. Są podzielone na ścieżkę główną (ligową) i mistrzowską. Różnica polega na starcie poszczególnych zespołów od danych rund, a także braku rundy wstępnej. W głównej ścieżce są cztery rundy, a w mistrzowskiej trzy – tak jak do tej pory.
• W eliminacjach nastąpi powrót do rozgrywania dwumeczów, domyślnie nie będzie pojedynczych spotkań jak w wyjątkowym sezonie 2020/21.

Ranking UEFA – punktacja

Nie ma tutaj większej rewolucji, choć jest kilka zmian wynikających z wprowadzenia nowych rozgrywek.

Ranking krajowy:

• Za wygrany mecz w fazie zasadniczej (od fazy grupowej włącznie) – 2 punkty, za remis 1 punkt. W eliminacjach punktacja jest podzielona przez 2, tj. 1 punkt za zwycięstwo i 0,5 za remis,
• Punkty bonusowe:

  Faza rozgrywek	Liga Mistrzów	Liga Europy	Liga Konferencji Europy
  Faza grupowa	4	–	–
  1/8 finału	5	1	–
  Ćwierćfinał	1	1	–
  Półfinał	1	1	1
  Finał	1	1	1

• Ważna zmiana – punkty za zajęcie 1. lub 2. miejsca w grupie LE lub LKE:

  Miejsce w grupie	Liga Europy	Liga Konferencji Europy
  1.	4	2
  2.	2	1

• Wszystkie punkty zdobyte przez kluby z danego kraju są sumowane i dzielone przez liczbę klubów z tego kraju biorących udział w danych rozgrywkach. Suma tych współczynników z 5 lat tworzy ranking krajowy UEFA. Klasyfikacja ta określa podział miejsc w europejskich pucharach. Działa ona z rocznym opóźnieniem. Dla przykładu: ranking po sezonie 2019/20 będzie obowiązywał w sezonie 2021/22. Ma to służyć temu, aby na początku sezonu (w przykładzie: 2020/21) każdy kraj wiedział, ile miejsc mu przysługuje i od której rundy zaczynają zespoły zajmujące poszczególne miejsca.

Ranking klubowy:

• Punktacja za wyniki meczów oraz bonusy od fazy grupowej wzwyż są identyczne jak w rankingu krajowym. Różnica jest taka, że punktów zdobytych za wyniki meczów w eliminacjach nie dodaje się do indywidualnego dorobku klubu. Dodatkowo, wyniki meczów w dodatkowych rundach między fazą grupową a 1/8 finału LE i LKE nie będą dawały żadnych punktów do rankingu klubowego, a wyłącznie do krajowego.
• Dodatkowo występują punkty w eliminacjach za osiągnięcie danej rundy eliminacji LKE. W eliminacjach LM i LE coś takiego nie funkcjonuje, ponieważ każdy zespół, który odpadnie z tych eliminacji, będzie grał dalej w odpowiednio niższych rozgrywkach. Oto tabela przedstawiająca bonusy za poszczególne rundy (uwaga: bonusy się nie sumują):

Runda LKE	Liczba punktów
I runda	1,00
II runda	1,50
III runda	2,00
IV runda	2,50
Faza grupowa (LE/LKE)	3,00/2,50

Punkty za udział w fazie grupowej to minimum, które jest przyznawane po to, aby zespół uczestniczący w fazie grupowej nie zdobył mniej punktów niż te zespoły, które odpadły w eliminacjach. Punkty te przyznawane są wówczas, gdy dany klub w fazie grupowej nie zdobył co najmniej 3 punktów (przy przeliczniku: 2 za zwycięstwo, 1 za remis). Dodatkowe punkty (tak, aby suma wynosiła co najwyżej 3 lub 2,5) otrzymują zatem zespoły, które fazę grupową skończyły z kompletem porażek, jednym lub dwoma remisami lub jednym zwycięstwem. Każdy wyższy wynik oznacza, że klub zdobył co najmniej tyle samo punktów, ile wynosi bonus, który nie jest mu wówczas doliczany.

Co ciekawe, minimum za grę w fazie grupowej LKE jest identyczne jak punktacja za odpadnięcie w IV rundzie eliminacji tych rozgrywek.

• Suma punktów zdobytych przez dany klub przez 5 lat to jego współczynnik klubowy. Jeżeli suma ta wynosi mniej punktów niż 20% rankingu krajowego, wówczas to 20% przyznawane jest jako minimum. Przykład: Cracovia zdobyła w latach 2016-2021 2,25 punktu, a współczynnik krajowy Polski za ten okres wynosi 15,125. Współczynnik Cracovii wynosi więc 3,025 (20% z 15,125),
• Ranking klubowy działa bez opóźnienia, tzn. współczynniki obowiązują w następnym sezonie po zamknięciu rankingu. W sezonie 2021/22 obowiązują więc współczynniki z sezonu 2020/21. Są one potrzebne do ustalenia rozstawienia w rundach eliminacyjnych i fazie grupowej. W 1/8 finału LM rozstawienie opiera się na miejscach zajętych przez dane zespoły w fazie grupowej przy zakazie gry dwóch klubów z tej samej federacji (ta ostatnia zasada obowiązuje też we wcześniejszych rundach), a w kolejnych rundach LM nie ma rozstawień i każdy może trafić na każdego. W LE i LKE, w dodatkowej rundzie rozstawione są zespoły z drugich miejsc, a w 1/8 finału – zwycięzcy grup. W dalszych fazach nie ma rozstawień.
• Nadal istnieje ranking 10-letni, obliczany na potrzeby podziału pieniędzy z praw telewizyjnych i marketingowych. Oprócz punktów za wyniki, przyznawanych według tego samego schematu, jak opisany powyżej, uwzględniane będą punkty za historyczne osiągnięcia (wygranie rozgrywek). Przedstawia to poniższa tabela:

Okres	Rozgrywki
	LM (PM)	LE (PUEFA), PZP
Ostatnie 5 lat	12	3
Od sezonu 1992/93 włącznie	8	2
Przed sezonem 1992/93	4	1

Nadal będzie obowiązywać zasada przyjęta na potrzeby okrojonych sezonów 2019/20 (końcówki) i 2020/21 (eliminacji). Jeżeli dwumecz będzie skrócony do pojedynczego meczu, to punktacja do rankingu krajowego (i klubowego, jeżeli dotyczy fazy zasadniczej) wygląda następująco: 3 punkty za zwycięstwo, 2 za remis, 1 za porażkę (krajowy: dzielone przez liczbę drużyn). W eliminacjach wynik jest dodatkowo dzielony przez 2, czyli odpowiednio 1,5 punktu za zwycięstwo, 1 za remis, 0,5 za porażkę. Zasada nie dotyczy rund, gdzie i tak wcześniej grano tylko jeden mecz, czyli rundy wstępnej LM i finałów wszystkich trzech rozgrywek.

Losowania

Zasady losowań:

• Zespoły podzielone są na rozstawione i nierozstawione po to, aby zespoły rozstawione nie grały ze sobą. Podziału dokonuje się według opisanego wyżej współczynnika klubowego. W rundach eliminacyjnych następuje (oficjalnie: ze względów logistycznych) podział zespołów na mniejsze grupy. Zawęża to zestaw potencjalnych przeciwników dla każdego klubu do 5-6 nazw. Grupy mogą być też mniejsze z uwagi na obostrzenia w podróżowaniu, jak w sezonie 2020/21. W eliminacjach LKE losowanie powinno przebiegać podobnie, jak do tej pory w LE, czyli najczęściej poprzez przydzielenie każdemu klubowi numeru i losowaniu tych numerów. Dla przykładu, losowanie numeru 1 z 9 oznacza, że wszystkie rozstawione kluby oznaczone liczbą 1 zagrają z nierozstawionymi klubami oznaczonymi liczbą 9 – oczywiście każdy dostanie rywala ze swojej grupy. W eliminacjach LM (teraz pewnie również LE), przy mniejszej liczbie zespołów, zespoły są losowane wewnątrz grup, tj. losuje się kolejne zespoły z zachowaniem rozstawień, aż skończą się zespoły do wylosowania i przechodzi się do następnej grupy,
• Co roku zdarzają się sytuacje, w których losowanie danej rundy zaczyna się przed ukończeniem bądź nawet rozegraniem poprzedniej. Według kalendarza sezonu 2021/22, tak będzie w przypadku wszystkich rund eliminacyjnych oprócz pierwszej. W efekcie w miejscu w losowaniu, gdzie uczestnik nie jest jeszcze znany, jest on przedstawiany jako zwycięzca pary. Zostaje on rozstawiony zgodnie z wyższym współczynnikiem z tej pary.
• Nietypowe rozstawienie ma miejsce w eliminacjach LE:
  • W III rundzie ścieżki niemistrzowskiej rozstawione są kluby, które awansowały do niej bezpośrednio, a nierozstawione – te, które odpadły z II rundy el. LM ścieżki niemistrzowskiej,
  • Brak rozstawienia w III rundzie ścieżki mistrzowskiej – losowanie jest otwarte i każdy może trafić na każdego,
  • W IV rundzie (połączone dwie ścieżki) mamy drużyny podzielone na cztery grupy. Są one opisane w 7. punkcie w części „Format” niniejszego wpisu, ale przedstawię je też tutaj. Celem tych zasad jest osiągnięcie tego, aby drużyny ze ścieżki mistrzowskiej (czy to spadające z III rundy el. LM, czy przechodzące przez III rundę el. LE) grały ze sobą.
    • priorytet 1: drużyny, które awansowały do tej fazy bezpośrednio (domyślnie 6),
    • priorytet 2: drużyny, które spadają z III rundy el. LM ścieżki mistrzowskiej (6),
    • priorytet 3: drużyny, które awansują z III rundy el. LE ścieżki mistrzowskiej (5),
    • priorytet 4: drużyny, które awansują z III rundy el. LE ścieżki niemistrzowskiej (3).
  • 6 drużyn z priorytetu 1 losowane jest z trzema drużynami z priorytetu 4 – to daje trzy pary,
  • 3 pozostałe drużyny z priorytetu 1 losowane są z pięcioma drużynami z priorytetu 3 – kolejne trzy pary,
  • 2 pozostałe drużyny z priorytetu 3 losowane są z sześcioma drużynami z priorytetu 2 – kolejne dwie pary,
  • 4 pozostałe drużyny z priorytetu 2 są losowanie między sobą – ostatnie dwie pary.
  • UWAGA – w wyniku przesunięć liczba drużyn w poszczególnych priorytetach może być inna. Wtedy to losowanie i te liczby będą wyglądać inaczej.
• Rozstawienie w eliminacjach LKE w głównej ścieżce odbywa się normalnie na podstawie współczynnika. W ścieżce mistrzowskiej wygląda to trochę inaczej:
  • w II rundzie rozstawione są zespoły, które odpadły z I rundy eliminacji LM (analogicznie jak do tej pory; nierozstawione są w tej sytuacji zespoły, które odpadły z rundy wstępnej),
  • w III rundzie nie ma rozstawień,
  • w IV rundzie rozstawione są zespoły, które odpadły z III rundy eliminacji LE ścieżki mistrzowskiej.
• W fazie grupowej zespoły są podzielone na 4 koszyki według współczynnika, z tym że w fazie grupowej LM pierwszy koszyk stanowią zdobywcy LM i LE oraz mistrzowie krajów 1-6. Gdy zdobywcy LM i/lub LE są też mistrzami krajów z miejsc 1-6, do pierwszego koszyka trafia również mistrz kraju nr 7 i ewentualnie 8.

Główne zmiany w rozstawieniach to przede wszystkim eliminacje LE. IV runda, która już na wstępie była czymś nietypowym (drużyny awansują na cztery różne sposoby, łączenie ścieżek), wysuwa się tu na pierwszy plan. Jak widać, sposób kwalifikacji do niej będzie miał wpływ na rozstawienie. Pewną nowością jest też całkowita rezygnacja z rozstawień w niektórych rundach, choć ten kierunek został już w pewien sposób wyznaczony wcześniej w ścieżce mistrzowskiej eliminacji LE (obecnie przeniesionej w praktyce do LKE).